कवितेतील फुलपाखरे

ज्ञानपीठाची उंची

परवा लोकलमध्ये प्रवासात मी विजया
राजाध्यक्ष यांनी संपादित केलेले ‘करंदीकरांचे
समग्र लघुनिबंध’ वाचत होतो. मित्राला म्हटलं
हा असा अवलिया लेखक आहे की, दर दोन
पानानंतर मी मनातल्या मनात या माणसाचे
पाय धरतो. यांच्या निवडक कवितांच्या ‘संहिता’
नावाचा संग्रह आहे, तो मी कित्येकदा वाचलाय.
पुन्हा पुन्हा वाचतो आणि पुन्हा पुन्हा या
माणसाची कमाल वाटते. या कविमहात्म्याला
प्रत्यक्ष ऐकण्याचा अनेकदा योग आला. यातच
काही जीवन सार्थक झाले! ज्ञानपीठाची उंची
केवढी? हे जाणून घ्यायचं असेल तर कवी
मंगेश पाडगावकरांनी संपादित केलेला ‘संहिता’
हा काव्यसंग्रह वाचावा.
‘संहिता’ वाचताना मी वेळोवेळी टीका अधोरेखा
करून ठेवलेल्या ओळी इतक्या आहेत की, त्या
सर्व देणे अशक्यच. पण त्यातल्या निवडाव्या
कोणत्या, हाही प्रश्न पडतो. हे घ्या काही तुकडेकाळ्या
कुलपातून कुजते धान्य/आणि
तळमळ्यात अगा? अर्भके/काळाच्या क्यूत (ती
जनता अमर आहे)...
आणि जिचा आत्मा एक/ती जनता अमर आहे
(ती जनता अमर आहे)
छातीच्या सापळ्यातील मुठीएवढ्या उंदिरावर/
कशाला वटारतेस मांजराचे डोळे, ज्यांतील
संपले रडण्याचेही सामर्थ्य? (त्रिवेणी)
कुरकुरणार्‍या पाळण्यामधून दोन डोळे
उमलू लागतात आणि मग इवल्या इवल्या
मोदकमुठीतून तुझ्या स्तनांवर। बाळसे चढते।
(झपताल)
सद्गुरू - वाचोनी। सापडेल सोय। तेव्हा जन्म
होय? धन्यधन्य (आततायी अभंग)
जगाचे पोशिंदे। भुकेने भाजती। आणखी
माजती। मधलेच (आततायी अभंग) जागृतांनो
फेका। प्राणांच्या अक्षता । ऐसा योग आता पुन्हा
नाही? (आततायी अभंग).
- शब्दवैभव